“Nam quốc tô hà” là bài xích thơ khét tiếng nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam, và được xem là phiên bản tuyên ngôn tự do đầu tiên khẳng định chủ quyền của người việt trên cương vực của mình. Mặc dù nhiên, với ít nhất là 35 dị bạn dạng sách cùng 8 dị phiên bản thần tích, nguồn gốc của “Nam quốc sơn hà” vẫn còn là một dấu hỏi…Một số tài liệu nhận định rằng “Nam quốc tô hà” là tác phẩm của Lý hay Kiệt viết ra để khích lệ ý thức quân sĩ Đại Việt trong trận chiến chống lại quân Tống lần hai. (Tranh qua hungsuviet.us)“Nam quốc tô hà” là 1 bài thơ thất ngôn tứ tuyệt bằng chữ Hán, chưa rõ xuất phát tác giả, cơ mà được một trong những tài liệu cho rằng tác phẩm của Lý thường xuyên Kiệt. Theo đó, trong trận chiến chống lại quân Tống lần thiết bị hai (1075-1077), Lý thường xuyên Kiệt đang sai bạn tâm phúc phát âm vang bài bác thơ trong đền rồng thờ Trương Hống, Trương Hát thuộc địa phận sông Như Nguyệt, lặng Phong, Bắc Ninh, nhằm khích lệ lòng tin quân sĩ Đại Việt.
Bạn đang xem: Những bản dịch bài thơ 'nam quốc sơn hà'
Nam quốc tô hà
Bài thơ
“Nam quốc sơn hà” vốn không tồn tại tên. Tựa đề của nó mở ra trong
“Hợp tuyển thơ văn Việt Nam” tập 2 (NXB Văn học, 1976), mang từ bốn chữ đầu trong câu thơ đầu tiên của bài xích thơ. Bài xích thơ này có khá nhiều dị bạn dạng khác nhau, bản chữ Hán vào Đại Việt sử ký toàn thư tất cả chép:南國山河南帝居,截然分定在天書。如何逆虜來侵犯,汝等行看取敗虚。Phiên âm Hán Việt:
Nam quốc giang sơn Nam đế cư, Tiệt nhiên phận định tại thiên thư. Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm, Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.Bản khắc gỗ và phiên bản dập bài “Nam quốc sơn hà” trong Mộc bạn dạng triều Nguyễn tại khu vực trưng bày ngoại trừ trời Trung trọng điểm Lưu trữ quốc gia IV – Đà Lạt. (Ảnh qua Wikipedia)Trước đây, sách giáo khoa từng sử dụng bản dịch của học trả Trần Trọng Kim, bao gồm âm điệu hào hùng với dễ nhớ:
Sông núi nước nam vua phái nam ở, ràng ràng định phận trên sách trời. Cớ sao bè bạn giặc lịch sự xâm phạm, chúng bay sẽ ảnh hưởng đánh tơi bời.Sau này, sách giáo khoa không sử dụng phiên bản dịch bên trên nữa, nhưng mà sử dụng bản dịch của Lê Thước và Nam Trân (Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 7, tập 1, 2015):
Núi sông phái mạnh Việt vua nam giới ở, Vằng vặc sách trời phân tách xứ sở. Giặc dữ cớ sao phạm mang lại đây, bọn chúng mày tốt nhất định bắt buộc tan vỡ.Tuy nhiên sách giáo khoa lại không dùng nguyên văn bạn dạng dịch này, cơ mà sửa đoạn đầu
“Núi sông nam giới Việt vua phái nam ở” thành
“Sông núi nước nam vua phái mạnh ở”. Bản dịch mới này đã từng gây ra tương đối nhiều tranh luận do không truyền cài đặt được âm hưởng và khí phách của
“Nam quốc đánh hà”.
Xem thêm: Trường Học Viện Hành Chính Quốc Gia Thông Báo Xét Tuyển, Tuyển Sinh 2016
“Nam quốc đánh hà” tất cả từ bao giờ?
Trong Lĩnh phái mạnh chích quái, phần
“Truyện hai vị thần sinh sống Long Nhãn, Như Nguyệt” bao gồm ghi chép rằng:Năm Thiên Phúc nguyên niên hiệu vua Lê Đại Hành, vua Tống Thái Tổ không nên Hầu Nhân Bảo, Tôn Toàn Hưng đem quân sang tiến công Đại Cồ Việt. 2 bên đối lũy cùng thay cự cùng với nhau ở sông Đồ Lỗ. Vua Lê Đại Hành nằm ngủ thấy nhì vị Thần hiện tại về báo mộng. Hai vị Thần nói cùng với vua, đại ý như sau: “Anh em thần thương hiệu là Trương Hống, Trương Hát, là tướng mạo của Triệu Việt vương (Triệu quang đãng Phục). Bạn bè thần vày nghĩa mà chết buộc phải được phong có tác dụng tướng trong số thần linh, thống lĩnh quỷ binh. Nay quân Tống xâm phạm nước ta, bằng hữu thần đến yết kiến, cùng giúp vua đánh giặc để cứu vãn dân chúng.”Vua Lê Đại Hành tỉnh giấc dậy ngay tức thì đốt mùi hương khấn cầu thần giúp. Đêm ấy thấy một fan dẫn đoàn âm binh áo trắng cùng một fan dẫn đoàn âm binh áo đỏ từ phía Bắc sông Như Nguyệt mà lại cùng xông vào trại quân Tống mà đánh. Quân Tống tởm hoàng, lúc này bỗng có tiếng thơ ngâm lớn rằng:
Nam quốc tổ quốc Nam đế cư, Hoàng thiên dĩ định tại thiên thư. Như hà Bắc Lỗ lai xâm lược, Bạch thừa nhận phiên thành phá trúc dư.Dịch là:
Sông núi nước nam, vua nam giới ở, Sách Trời định phận rõ non sông. Cớ sao giặc bắc sang trọng xâm phạm, Bây hãy chờ gươm chém bại vong.Quân Tống nghe thấy, xéo đạp lên nhau chạy tan, thua mà về. Vua Lê Đại Hành trở về ăn mừng, tróc nã phong mang lại hai vị Thần nhân, một là Tinh Mẫn Đại vương lập miếu thờ trên ngã tía sông Long Nhãn; hai là Khước Mẫn Đại vương, lập miếu sống ngã tía sông Nguyệt.
Trước Lý thường xuyên Kiệt, vua Lê Đại Hành cũng nhiều người biết đến với trận chiến chống quân Tống lần trước tiên cùng các cơ chế cứng rắn trước Tống và Chiêm. (Ảnh qua baonga.com)Vậy Trương Hống, Trương Hát là ai? Theo
“Việt năng lượng điện u linh” biên chép lại thì anh em Trương Hống, Trương Hát là tướng mạo của Triệu Việt vương vãi tức Triệu quang đãng Phục. Khi Triệu Việt vương vãi bị Lý Phật Tử cướp ngôi, cho dù được mời nhưng hai bằng hữu không mong làm quan cho Lý Phật Tử, nhưng mà về nghỉ ngơi ẩn ngơi nghỉ núi Phù Long. Lý Phật Tử cho người lùng bắt, nhị anh uống trực thuộc độc, thà bị tiêu diệt vẫn trung thành với chủ với Triệu Việt Vương.Hai bộ sử khác nữa từ nuốm kỷ 16, 17 là
“Việt sử diễn âm” với
“Thiên nam giới ngữ lục” cũng cho rằng bài thơ trên gồm từ trận chiến chống quân Tống năm 981.
“Việt sử diễn âm” bao gồm ghi chép rằng:
Tháng bảy tất cả Tống binh sang Toàn đa số tướng táo tợn binh cường ba muôn Đến thành Phù Lỗ đóng góp vây Quân ta quân nó đôi bên ngất trời chưa phân chiến hạ phụ về ai Ngày rằm tháng chạp vua ở chiêm bao Thấy đôi thần nhân bãi nào Trương Hống Trương Hát phi vào quỳ thưa chúng tôi thần đế lòng xưa Phụng thờ bên chúa bấy chừ chẳng sai Tiên Hoàng gồm sắc chỉ bày Đòi về phong chức mang đến tôi tước quyền Trung thần bất sự nhị quân cửa hàng chúng tôi tự vẫn làm thần đạo ngay Thượng đế thấy cỗ thương thay Phong công ty chúng tôi rày Quỉ bộ thần quân Đại Hành tỉnh dậy mừng thay giết thịt trâu liền bao gồm minh tài tế khao Đêm sau vua lại chiêm bao Thấy khoác áo new liền vào tạ ơn có một người đứng án tiền Lĩnh được trăm áo vàn vàn quỷ binh lôi ra chưng khu đất Nam Bình Đại Hành sực thức gẫm tình bắt đầu hay Nửa đêm thấy một cơn mây Bạo phong hắc ám gió bay vội vàng Tống binh khiếp vía trở dường chúng quỷ đánh gãy đao thương tức thì cờ đột nhiên nghe mảng tiếng không hư Thần nhân hiện nay xuống gồm thơ dìm rằngThi vân:Nam quốc đất nước Nam đế cư Hoàng thiên dĩ định tại thiên thư Như hà Bắc lỗ cảm xâm phạm Hội loài kiến phong nai lưng tận tảo trừCòn trong
“Thiên nam ngữ lục” thì biên chép rằng:
Bấy tiếng binh mã sửa sang Địch cùng Nhân Bảo là thằng giặc Ngô Mười buôn binh mạnh thẳng đua Qua miền Giang Bắc, đây là Phù Lan Đêm thấy hai ngài đến màn Xưng danh là Hát, xưng danh là Hồng giúp đời Triệu Việt bao gồm công Thuở chẳng như lòng, ẩn nội Phù Lan… Ơn bên trên Thượng đế xét thương Quyền mang lại chúa tể duy trì phương im này. bây chừ bệ hạ mang lại đây Nguyện ra góp nước phá này giặc Ngô Phán rằng: Tướng quan lại y như Công phải thời lập miêú thờ trả ơn ngày tiếp theo Nhân Bảo ra quân Trên ko nghe tiếng tín đồ ngâm thơ rằng: phái mạnh quốc tổ quốc Nam đế cư Hoàng thiên dĩ định tại thiên thư Như hà Bắc lỗ lai xâm phạm Hội kiến phong trần tận khử trừVậy việc cho rằng Lý thường Kiệt là tác giả bài thơ là bắt nguồn từ đâu? Trong bài viết
“Lịch sử, sự thật và sử học” được đăng vào báo Tổ Quốc, số 401 tháng 1/1988, gs Hà Văn Tấn gồm viết:
“Không tất cả một đơn vị sử học tập nào bao gồm thể minh chứng được rằng bài bác thơ phái mạnh quốc giang sơn Nam đế cư là của Lý thường xuyên Kiệt. Không tồn tại một sử liệu nào cho biết thêm điều kia cả. Sử cũ chỉ chép rằng vào trận kháng Tống sống vùng sông Như Nguyệt, một đêm đấu sĩ nghe giờ đồng hồ ngâm bài xích thơ đó trong thường thờ Trương Hống, Trương Hát. Có thể đoán rằng Lý thường Kiệt đã cho tất cả những người ngâm thơ. Đi xa hơn, có thể đoán rằng Lý hay Kiệt là tác giả bài thơ. Tuy thế đó chỉ cần ‘đoán’ thôi, làm thế nào nói có thể được bài bác thơ sẽ là của Lý hay Kiệt.”Lý thường Kiệt đã áp dụng “Nam quốc tô hà” để khuyến khích tướng sĩ, nhưng chắc rằng ông chưa phải là tác giả của “Nam quốc sơn hà”. (Ảnh: Bìa sách Tranh truyện lịch sử Việt nam giới – NXB Kim Đồng)Trong cuốn sách
“Bối cảnh định đô Thăng Long và sự nghiệp của Lê Hoàn”, Hội sử học thủ đô đã mang lại rằng,
“Nam quốc đánh hà” thành lập vào thời chi phí Lê và được Lê Hoàn áp dụng trong trận chiến chống lại cuộc xâm lấn lần thứ nhất của quân Tống năm 981.Trong tập san Hán Nôm, số 1-2002, bài viết
“Về thời điểm thành lập của bài xích thơ nam giới quốc sơn hà” cũng đã xác định về thời gian, địa điểm ra đời của bài xích
“Nam quốc đánh hà” trải qua việc so với 28 nguồn tư liệu không giống nhau. Theo đó,
“Nam quốc tô hà” ra đời nối sát với cuộc chiến chống Tống năm 981 và nhân vật lịch sử Lê Đại Hành (Lê Hoàn).Bên cạnh đó, bài viết
“Nam Quốc đánh Hà với Quốc Tộ – Hai kiệt tác văn chương tiếng hán ngang qua triều đại Lê Hoàn” đăng trên tạp chí Hán Nôm số 5 năm 2005, Phó giáo sư Bùi Duy Tân cũng đã xác định rằng bài xích thơ
“Nam quốc đánh hà” có từ thời tiền Lê.