Bài giảng nhi khoa: Suy bồi bổ trẻ em
ĐỊNH NGHĨA
Suy dinh dưỡng (SDD) trẻ em là triệu chứng mức đáp ứng các chất dinh dưỡng thiếu so với nhu cầu sinh lý của trẻ. Thường thì trẻ thiếu các chất bồi bổ khác nhau, mặc dù điển hình là chứng trạng thiếu protêin - tích điện hay còn gọi là suy bồi bổ thiếu protêin năng lượng (Protêin Energy malnutrition - PEM). Căn bệnh lí này thường xẩy ra ở trẻ bên dưới 5 tuổi (nhất là dưới 3 tuổi) sẽ ảnh hưởng đến sự cải cách và phát triển thể chất, vận động, tâm thần và trí xuất sắc của trẻ.
DỊCH TỄ HỌC
Theo ước tính của tổ chức Y tế quả đât có khoảng 500 triệu trẻ em bị thiếu bổ dưỡng ở các nước đang phát triển gây đề nghị 10 triệu ca tử vong mỗi năm. Tổng khảo sát dinh chăm sóc 2010 tại 63 tỉnh, thành phố tỷ lệ SDD ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi giảm đáng tính từ lúc 25,2% của năm 2005 xuống còn 17,5% vào năm 2010 và phần trăm SDD thể thấp bé (chiều cao/tuổi) từ 43,3% của năm 2000 xuống còn 29,3% vào năm 2010. Cũng theo Viện bổ dưỡng Việt Nam ra mắt năm 2014, SDD thể thấp bé là 24,9% cùng SDD thể nhẹ cân là 14,5%.
NGUYÊN NHÂN
Suy dinh dưỡng xảy ra khi gồm sự mất phẳng phiu giữa hỗ trợ so với nhu yếu về các chất dinh dưỡng.
Tình trạng có tác dụng giảm cung cấp các hóa học dinh dưỡngThiếu kỹ năng nuôi con: đây là vì sao phổ trở thành nhất - trên 60% những bà mẹ không biết nuôi con theo khoa học.
Thay cố kỉnh sữa chị em bằng sữa trườn hoặc nước cháo làm việc trẻ dưới 6 tháng tuổi.
Không biết cho trẻ ăn dặm hòa hợp lý, không biết cách tăng tích điện trong thực đơn ăn.
Không biết sàng lọc thực phẩm bồi dưỡng và phải chăng tiền.
Cho nạp năng lượng quá ít lần.
Không biết cách giữ gìn nguồn sữa mẹ.
Kiêng ăn uống quá đáng, nhất là khi trẻ bị bệnh.
Thiếu thực phẩm
Thu nhập thấp.
Xa chợ, thiên tai.
Gia đình đông con.
Nguyên nhân khác
Mẹ thiếu dinh dưỡng trước cùng hoặc trong thai kỳ.
Cha mẹ thiếu thời hạn chăm sóc.
Nhiễm trùng và cam kết sinh trùngTrẻ được nuôi chăm sóc trong môi trường xung quanh kém vệ sinh.
Trẻ không được chủng ngừa không thiếu thốn theo lịch.
Nguyên nhân máy phátCác chứng trạng làm tăng nhu cầu: truyền nhiễm trùng, chấn thương, ung thư. - Tăng mất năng lượng: bệnh lý kém hấp thu, sốt.
Giảm lượng nạp năng lượng vào: chán ăn, ung thư.
Các dị tật bẩm sinh: hệ tiêu hóa, tim mạch, thần kinh, bệnh nhiễm nhan sắc thể.
NHỮNG NGUY CƠ CỦA SUY DINH DƯỠNG
Tăng tỉ lệ thành phần tử vong ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi: Theo tổ chức triển khai Y tế chũm giới, 54% trường thích hợp tử vong của trẻ dưới 5 tuổi ở các nước đang cải cách và phát triển có tương quan đến thiếu dinh dưỡng ở mức độ vừa và nhẹ.
Tăng các nguy cơ tiềm ẩn bệnh lý: lây nhiễm trùng hô hấp, tiêu chảy... SDD là điều kiện dễ dãi để các bệnh lý này xẩy ra và kéo dài, dịch lý làm cho trẻ nhà hàng ăn uống kém, nhu cầu năng lượng ngày càng tăng và bởi vì vậy SDD ngày càng trở cần nặng nại hơn.
Chậm phát triển thể chất: Ảnh tận hưởng trên tầm vóc. Thiếu dinh dưỡng là nguyên nhân trực tiếp làm cho cho tất cả các hệ cơ quan của khung hình giảm vạc triển, bao gồm của cả hệ cơ xương, nhất là khi tình trạng thiếu dinh dưỡng diễn ra sớm như suy dinh dưỡng trong giai đoạn bào thai và quy trình tiến độ sớm trước khi trẻ được 2 tuổi. Nếu tình trạng SDD kéo dãn đến thời hạn dậy thì, độ cao của trẻ vẫn càng bị tác động trầm trọng hơn. độ cao của trẻ em được dụng cụ bởi di truyền, nhưng lại dinh dưỡng đó là điều kiện quan trọng để con trẻ đạt tối đa tiềm năng dt của mình.
Chậm cải tiến và phát triển tâm thần: SDD ảnh hưởng đến sự phát triển thông thường của não bộ trong tiến trình trẻ bên dưới 6 tuổi. Trẻ bị thiếu bổ dưỡng thường là thiếu đồng nhất nhiều chất trong những số đó có rất nhiều chất tối quan trọng cho sự cải cách và phát triển não và trí tuệ của trẻ con như hóa học béo, chất đường, sắt, iốt, DHA, Taurine... Trẻ bị SDD cũng thường chậm rãi lờ đờ vày vậy tiếp xúc xã hội thường xuyên kém, kéo theo sự sút học hỏi, tiếp thu.
Nguy cơ về khía cạnh xã hội: tầm vóc của dân tộc sẽ đủng đỉnh tăng trưởng nếu chứng trạng SDD ko được nâng cấp qua những thế hệ. Năng lực lao đụng về thể lực tương tự như về trí lực của rất nhiều người SDD trong thừa khứ xuất xắc trong hiện tại đều cần yếu đạt đến cả tối ưu, là một sự lãng phí vô cùng béo với đều nước sẽ phát triển mong muốn về nguồn nhân lực rất cao. Nguồn nhân lực trong tương lai cũng biến thành bị tác động vì dáng vóc và thể lực của các lớp thanh thiếu niên tương quan đến sức khỏe sinh sản.
PHÂN LOẠI SUY DINH DƯỠNG
Suy dinh dưỡng: tổ chức Y tế quả đât (WHO) reviews tình trạng suy dinh dưỡng nhờ vào chỉ số khối lượng (CN)/tuổi(T), quần thể tham khảo là NCHS (National Center of Health Statistics). điện thoại tư vấn là SDD khi chỉ số này nhỏ dại hơn 2 độ lệch chuẩn chỉnh (
TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
Suy dinh dưỡng nhẹ: lớp mỡ bụng dưới da bụng mỏng, còn thèm ăn, chưa rối loạn tiêu hóa.
Suy bồi bổ vừa: mất lớp mỡ chảy xệ dưới da bụng, mông, chi. Xôn xao tiêu hóa từng đợt,có thể biếng ăn.
Suy bổ dưỡng nặng
Thể phù: Còn call là thể KWASHIORKOR. Con trẻ bị SDD do ăn rất nhiều bột: no trả tạo. Con trẻ được nuôi dưỡng với chế độ khối lượng thức ăn tuy nhiều nhưng mất thăng bằng về những chất. Thừa hóa học glucid dẫu vậy lại thiếu hụt lipid và nhất là thiếu protid nghiêm trọng.
Các triệu chứng lâm sàng thường gặp mặt nhất là :
Khởi đầu phù nghỉ ngơi mi mắt, mặt cùng hai chi dưới. Sau đó nếu nặng nề trẻ sẽ phù body kèm theo tràn dịch màng bụng hay màng tinh hoàn. Đặc điểm của phù là phù trắng, mềm, ấn lõm.Triệu chứng này dễ làm các bà mẹ lầm tưởng bé mình mập. Phù bởi vì giảm đạm máu, sút albumin trong máu có tác dụng giảm áp lực keo yêu cầu tăng nước thải ra khoảng chừng gian bào.
Rối loạn sắc đẹp tố da: thường chạm chán ở nếp vội vàng cổ, nách, háng, khuỷu tay, khuỷu chân, mông. Biểu lộ trên domain authority là đầy đủ chấm giỏi nốt tập trung thành từng mảng to nhỏ tuổi không những màu đỏ, nâu tốt đen. Đây là đều vùng da có không ít sắc tố melanin, dễ dẫn đến khô, hăm đỏ, lở loét.
Thiếu ngày tiết : domain authority xanh, niêm nhạt, suy thoái và khủng hoảng ở da, lông, tóc, móng…
Còi xương, biểu thị thiếu vi-ta-min D, hạ can xi huyết
Biểu hiện thiếu vi-ta-min A : còi cọc, thô giác mạc, quáng gà, tốt bệnh…
Triệu chứng dịch ở những cơ quan: Gan thoái hoá mỡ, suy tim, sút tiêu hoá hấp phụ
Chậm phát triển tâm thần, vận động.
Thể teo đét
Còn được hotline là MARASMUS, làm việc thể này trẻ con bị SDD bởi vì đói thật sự, trẻ em thiếu tất cả các chất đạm, glucid, hóa học béo,... ở tại mức độ trầm trọng. Năng lượng hầu như không còn, vì vậy nhằm sống trẻ cần huy động tất cả các hóa học dự trữ: glucid, hóa học béo, và sau cuối là hóa học đạm. Biểu lộ lâm sàng thiết yếu của thể này là trẻ mất không còn lớp mỡ dưới domain authority ở toàn thân. Ở
Việt Nam, dân gian thường gọi thể teo đét này là ban khỉ do trẻ có vẻ mặt gầy, đôi mắt trũng, hốc hác, tín đồ teo nhỏ như nhỏ khỉ. Những bắp làm thịt cũng teo nhỏ, nhão với mất hẳn, bụng chướng, mông teo cùng 4 đưa ra khẳng khiu toàn thân chỉ với da bọc xương. Những triệu chứng thiếu vắng chất dinh dưỡng giống như như vào thể phù nhưng lại tiên lượng thường xuất sắc hơn vì chưng tổn thương những cơ quan khối lượng nhẹ hơn : gan ko thoái hoá mỡ, không xẩy ra đe doạ suy tim, niêm mạc ruột bị tác động ít, cường độ thiếu những chất dinh dưỡng thường nhẹ hơn thể phù. Tiên lượng trước mắt của thể này xuất sắc hơn thể phù.
Thể hỗn hợp (kwashiorkor-marasmus)
Thể phù sau khoản thời gian điều trị hồi sinh một phần, hết phù biến teo đét tuy vậy gan vẫn thái hóa mỡ.
CHẨN ĐOÁN
Công câu hỏi chẩn đoánHỏi căn bệnh sử
Chế độ ăn hàng ngày trước đợt bệnh dịch này, con số thức ăn uống và dịch vào vài ngày qua.
Mắt trũng ngay gần đây, thời gian và mốc giới hạn ói, tiêu chảy, tính chất dịch ói và phân.
Tiếp xúc lao và sởi.
Cân nặng cơ hội sanh, chi phí căn bú mẹ, các mốc cách tân và phát triển chính, chủng ngừa.
Thăm thăm khám
Toàn diện, để ý phù đối xứng, gan to hoặc sờ đau, rubi da, chướng bụng, xanh tái, mắt, tai mũi họng, vết mất nước, nhịp thở…
Chỉ số nhân trắc, cân nặng, chiều cao.
Đề nghị xét nghiệm
Thường qui: cách làm máu, mặt đường huyết, phết máu, tổng so với nước tiểu, soi phân, X quang phổi.
Theo dấu hiệu lâm sàng khi cần.
Cấy máu khi hạ thân nhiệt, hạ mặt đường huyết, ngờ vực nhiễm trùng huyết.
Đạm máu khi gồm phù.
Chẩn đoánPhát hiện nay suy bổ dưỡng ở cộng đồng
Đơn giản độc nhất là dùng biểu trang bị tăng trưởng tấn công giá cân nặng của trẻ con theo độ tuổi. Biểu thứ tăng trưởng được kèm theo trong sổ theo dõi sức mạnh trẻ em, cấp cho từng trẻ sau sinh sản và dùng đến 6 tuổi. Hàng tháng trẻ sẽ tiến hành cân đo tại các cơ sở y tế địa phương, ghi nhận khối lượng vào biểu đồ và vẽ đường phát triển cân nặng theo tuổi. Trẻ được xem như là có nguy cơ tiềm ẩn SDD ví như đứng cân tiếp tục trong vòng mông tháng, mặt đường phát triển cân nặng theo tuổi đi theo phía nằm ngang. Trẻ em SDD nếu đường phát triển cân nặng theo tuổi nằm dưới đường chuẩn chỉnh của biểu đồ.
Tuy nhiên để đánh giá dinh chăm sóc toàn diện cần phải có ít duy nhất 3 chỉ số: cân nặng theo tuổi, chiều cao theo tuổi, cân nặng theo chiều cao. Những chỉ số này vẫn được so sánh với bảng đánh giá tình trạng bồi bổ được tổ chức Y Tế nỗ lực Giới đề xuất áp dụng ở đều nước đang phát triển.
Một số chỉ số nhân trắc khác cũng rất được dùng để phát hiện nhận xét SDD như số đo vòng đầu, vòng cánh tay... Nhưng không bao lâu sau này ít được áp dụng do không nạm thể, cụ thể và không đúng mực vì phải phụ thuộc vào vào biện pháp đo, kĩ năng thực hành...
Chẩn đoán dựa vào Viện dinh dưỡng nước ta
Có 3 cường độ SDD: nhẹ , vừa và nặng. Ở toàn bộ các nhiều loại SDD kể trên, khi bao gồm một chỉ số
Đây là phân nhiều loại theo Waterlow
Chẩn đoán dựa vào phân các loại thể suy bổ dưỡng nặng
Chẩn đoán này dựa vào trọng lượng theo tuổi và bộc lộ phù ( theo Wellcome)
Hình các Bảng biểu Đánh giá tình trạng dinh dưỡng trẻ em (Viện Dinh Dưỡng):
1.Các Bảng biểu Đánh giá bán tình trạng dinh dưỡng trẻ em từ 0 mang đến dưới 5 tuổi dựa vào Z-Score (WHO – 2006)
2.Các Bảng biểu Đánh giá bán tình trạng dinh dưỡng trẻ em từ 5 mang lại dưới 19 tuổi dựa vào Z-Score (WHO – 2007)
Chẩn đoán nhờ vào phân các loại theo BMI theo tuổi với giới (WHO 2007)
ĐIỀU TRỊ
Phục hồi suy dinh dưỡng nặngĐiều trị các tình trạng cung cấp : Mất nước xuất xắc phù toàn thân, náo loạn điện giải, suy tim cấp, truyền nhiễm trùng, nhiễm cam kết sinh trùng...
Bổ sung các dưỡng chất quan trọng đặc biệt với liều điều trị : vitamin A, sắt, axit folic, nhiều sinh tố.
Dinh dưỡng điều trị tích cực và lành mạnh : cho ăn càng sớm càng giỏi và mau lẹ nâng chế độ dinh dưỡng lên tới mức tối đa cân xứng với năng lực tiêu hoá hấp thụ của trẻ, sử dụng những thực phẩm giàu năng lượng, những chế phẩm dinh dưỡng đặc biệt, nếu cần được sử dụng thêm các loại men hỗ trợ tiêu hoá. Vào trường hợp siêu nặng yêu cầu đặt vấn đề nuôi ăn uống bằng các phương tiện hỗ trợ như nuôi ăn qua sonde dạ dày, nuôi ăn uống bằng đường tĩnh mạch một phần…
Chăm sóc trẻ bằng tình yêu quý của mẹ
Phục hồi suy dinh dưỡng tại mái ấm gia đình
Hướng dẫn bà bầu cách chắt lọc thực phẩm, số lượng thực phẩm quan trọng cho trẻ trong ngày, phương pháp nấu thức ăn cho trẻ và khuyến khích trẻ ăn uống nhiều cho yêu cầu phục hồi bồi bổ và cách tân và phát triển cơ thể.
Tăng tích điện khẩu phần mang đến bữa ăn hằng ngày nếu trẻ ko thể ăn uống nhiều theo nhu cầu bằng cách :
Cho ăn uống nhiều món trong cùng một bữa để trẻ ăn đến no căng dạ dày
Tăng số lần ăn trong thời gian ngày nếu trẻ ko thể ăn uống nhiều trong một lần.
Cho nạp năng lượng càng đặc càng tốt, sử dụng các loại bột mộng để gia công lỏng thức nạp năng lượng đặc mà lại vẫn bảo đảm an toàn độ đậm quánh của thức ăn
Tăng thức ăn giàu năng lượng : thêm dầu mỡ chảy xệ vào thức ăn của trẻ, dùng những loại thực phẩm cao năng lượng
Cho ăn tăng cường sau bệnh : Tăng bữa, tăng thức ăn, đến trẻ ăn bất cứ thứ gì trẻ em lựa họn
Cho bú sữa mẹ kéo dài sau 12 tháng
Tái khám tiếp tục để theo dõi và quan sát sức khoẻ cùng mức độ hồi sinh dinh dưỡng của trẻ em
PHÒNG CHỐNG SUY DINH DƯỠNG TRẺ EM Ở CỘNG ĐỒNG
Cung ứng lương thực thực phẩm không hề thiếu cho trẻ em : vấn đề này ko được để lên số 1 trong giai đoạn hiện giờ ở các thành phố lớn. Tuy nhiên tại những vùng ngọai thành, vùng ven cùng nông xóm đây vẫn còn đó là sự việc nghiêm trọng rình rập đe dọa đến tình trạng dinh dưỡng của trẻ em.
Cho con trẻ bú bà mẹ ngay sau sinh và kéo dãn dài 18-24 mon : Sữa mẹ luôn luôn là thức ăn uống đầu đời tuyệt vời nhất nhất cho trẻ sơ sinh và là thức nạp năng lượng tốt, đựoc trẻ đồng ý trong giai đọan sau. Sữa mẹ, ngoài hỗ trợ chất bồi bổ còn hỗ trợ các yếu hèn tố chống lại dịch tật, bảo đảm trẻ khỏi các bệnh lý truyền nhiễm trùng.
Chăm sóc bồi bổ cho trẻ bởi bữa ăn phải chăng : Tập đến trẻ nạp năng lượng dặm khi bước đầu 6 mon tuổi. Cho trẻ ăn vừa đủ 4 team chất bổ dưỡng (bột đường, đạm, béo), ko kiêng khem, và duy trì sữa bà bầu trong thời hạn dưới 2 tuổi. Nếu không có sữa mẹ đủ, lựa chọn loại sữa sửa chữa thay thế phù hợp.
Vệ sinh an ninh thực phẩm : Là vấn đề quan trọng bậc nhất trong việc đảm bảo trẻ tránh các bệnh lây truyền trùng mặt đường ruột, giun sán... Lựa chọn thực phẩm tươi cho trẻ, tránh
bảo quản dài ngày trừ trường hợp có tủ cấp đông đúng quy cách, giảm bớt cho trẻ em dùng những thực phẩm chế biến sẵn, đóng góp hộp, thổi nấu nướng thức ăn uống chín kỹ.
Theo dõi biểu trang bị tăng trưởng mang lại trẻ các tháng : nhằm mục đích phát hiện nay sớm tình trạng suy bồi bổ hoặc các nguy cơ tiềm ẩn nếu gồm và can thiệp sớm.
Ngừa cùng trị căn bệnh : Điều trị triệt để những bệnh lý nhiễm trùng hô hấp, tiêu chảy... Không buộc phải lạm dụng kháng sinh nhưng chỉ dùng kháng sinh đầy đủ liều, đủ thời gian, âu yếm dinh duỡng lành mạnh và tích cực trong thời gian bệnh và hồi phục dinh chăm sóc sau thời hạn bệnh.
Xổ giun chu kỳ mỗi 6 tháng mang đến trẻ trên 2 tuổi.
MỤC TIÊU CHIẾN LƯỢC QUỐC GIA DINH DƯỠNG
Giảm xác suất SDD thể nhẹ cân nặng ở trẻ em Suy bồi bổ thường xẩy ra ở trẻ em ở phần lớn nước nghèo và những nước đang cải tiến và phát triển trong đó gồm Việt Nam. Suy dinh dưỡng nếu không phát hiện tại sớm và điều chỉnh kịp thời đã tăng tỉ trọng tử vong ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, chậm cách tân và phát triển thể chất, tinh thần, chậm rãi sự phân phát triển vóc dáng của một dân tộc. Do thế, rất cần phải hiểu biết về suy dinh dưỡng, vì sao và nên tầm soát phân một số loại để phát hiện nay sớm những dạng suy dinh dưỡng ở trẻ con em. Từ bỏ đó họ mới đầu tư điều trị và dự phòng tốt được.
SƠ ĐỒ TIẾP CẬN CHẨN ĐOÁN BỆNH NHI SUY DINH DƯỠNG?
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Harold Alderman and Meera Shekra (2011), “Nutrition, Food Security & Health”, Nelson textbook of pediatrics, 19th ed, Elsevier, pp. 170-179.
Nancy F. Krebs & Laura E. Primak (2007), “Pediatric Undernutrition”, Nelson Essentials of Pediatrics, 5thed, Elsevier, pp.143 – 146.
Ngô Thị Kim Nhung (2006), “Bệnh Suy dinh dưỡng”, Bài giảng nhi khoa tập I – công ty xuất bản Y học tập TPHCM, tr. 132 - 145.
Nguyễn Công Khanh (2005), “Suy dinh dưỡng”, Tiếp cận chẩn đoán nhi y khoa, bên xuất bạn dạng Y học tập Hà nội, tr. 125 - 129.
Nguyễn Thị Hoa, Nguyễn Thị Tín với Hoàng Lê Phúc (2013), “Suy dinh dưỡng”, Phác đồ điều trị nhi khoa, bệnh viện Nhi Đồng 1, bên xuất phiên bản Y học tập TP hồ Chí Minh, tái bản lần lắp thêm 8, tr. 947 – 954.