Năm 1384, Côn Sơn đã làm được Nguyễn Phi Khanh (thân sinh của Nguyễn Trãi) diễn đạt như một cảnh thần tiên “Khói đầu non, ráng quanh đó đảo, gấm vóc phô bày. Hoa dọc suối, cỏ ven rừng, biếc hồng phấp phới. Nhẵn mát để nghỉ, khu vực vắng để ngồi, mùi hương thơm nhằm ngửi, sắc đẹp để xem. Phàm số đông hình hình ảnh trong mát, tiếng suối reo xa vời cơ mà hư không, sâu thẳm cơ mà yên lặng, phù hợp với tai đôi mắt và trọng điểm hồn con fan ở đây đều có cả…”.
Không gian xanh ở Côn Sơn - Kiếp Bạc
Côn Sơn thuộc tỉnh Hải Dương là một danh thắng và di tích lịch sử lịch sử đã in dấu bên trên sử sách từ 7 thế kỷ trước. Đến nay, hàng trăm năm đã qua đi với biết bao biến cố, Côn Sơn vẫn giữ được màu sắc thanh xuân, tươi mát, u tịch trong màu xanh kỳ diệu của núi rừng và vẫn là điểm du lịch hàng năm say mê hàng chục nghìn lượt khách hàng đến tham quan, chiêm ngưỡng… Núi Côn Sơn (dân gian thường gọi là núi Hun) cao gần 200m lâu năm trên 1km thuộc xã Cộng Hòa, huyện Chí Linh. Núi có hình con sư tử khổng lồ sau những năm tháng viễn du đã chọn nơi đây làm điểm dừng chân vĩnh viễn. Phía Bắc Côn Sơn gần kề núi Ngũ Nhạc, cao 238m, bên trên đỉnh tất cả miếu thờ thần gọi là “Ngũ Nhạc linh từ”, phía Tây tiếp nối với núi U trườn và một thung lũng xanh tươi những lũy tre, tiếp đó là núi Phượng Hoàng, bao gồm rừng thông chén bát ngát, suối trong rì rào, đánúi lô xô, miếu tháp cổ kính với 72 ngọn núi ngoạn mục. Núi Phượng Hoàng là địa danh gắn liền với tên tuổi danh thiên tài đức vẹn toàn Chu Văn An - người thầy giáo mẫu mực thời Trần lui triều dựng nhà dạy học nơi đây.
Đỉnh Côn Sơn là một khu đất bằng phẳng, tại đây bao gồm nhiều phiến đá rộng, tục gọi là bàn cờ tiên. Khách thăm quan có thể từ chân núi lên “đánh cờ” sau khoản thời gian đã “qua” đủ 600 bậc tam cấp bằng đá xếp. Đặc biệt, rừng Côn Sơn được tạo bắt buộc bởi bạt nghìn nhiều cây thông mã vi, có cây tuổi vài ba thế kỷ. Bên cạnh thông là trúc, nứa, sim mua, mẫu đơn… Mỗi năm khi ngày xuân đến, Côn Sơn như mặc trên mình tấm áo hoa tươi thắm.
Giếng Ngọc nằm ở sườn núi Kỳ Lân
Suối Côn Sơn cũng là điểm dừng chân của ít nhiều khách du lịch. Loại suối này rì rào chảy xung quanh năm suốt tháng. Mặt suối có hai tảng đá sỏi kết lớn tương đối bằng phẳng - gọi là Thạch Bàn (còn gọi là hòn đá năm gian). Tương truyền Nguyễn Trãi thường ngồi đây ngắm cảnh, làm cho thơ và suy tư việc nước.
Dưới chân núi Côn Sơn gồm một ngôi miếu cổ nằm vào một khuôn viên khá rộng, gọi là miếu Côn Sơn (tục gọi là miếu Hun). Ngôi miếu này được khởi dựng vào cuối thế kỷ 13, mở rộng năm 1329 và trùng tu, tôn tạo ở những thế kỷ 17, 18 và mấy chục năm gần đây. Chùa hiện nay gồm kiến trúc kiểu chữ “Công”, còn ngói mũi hàn với đá tảng hoa sen là di tích lịch sử thời Trần. Vào chùa tất cả những tượng Phật cỡ lớn, cao tới 2 - 3m, 14 tấm bia đá dựng từ thời hậu Lê ở bao quanh chùa là những văn bản ghi nhận các sự kiện quan trọng xảy ra trên mảnh đất này.
Du khách đến Kiếp Bạc hiện nay sẽ được thưởng thức trà sen bởi vì BQL di tích lịch sử Côn Sơn – Kiếp Bạc khôi phục lại
Điều đặc biệt hơn nữa là lúc đã đến Côn Sơn thì không thể không đến thăm Kiếp Bạc - một nơi gắn liền nhiều truyền thuyết về Trần Hưng Đạo, người anh hùng dân tộc thời Trần. Kiếp Bạc chỉ bí quyết Côn Sơn khoảng 5km, thuộc thôn Hưng Đạo, huyện Chí Linh (Hải Dương). Ở đây bao gồm dãy núi Rồng hình ngai vàng bao lấy một thung lũng trù phú và thơ mộng. Giữa thung lũng này có sông Vang mặc dù nhỏ và sâu, tạo điều kiện đến thuyền bè vào sát chân núi. Hai nhánh núi Rồng tiến sát chiếc sông, nhánh phía Bắc gọi là núi Bắc Đẩu, nhánh phía phái nam gọi là núi phái nam Tào. Từ đỉnh hai ngọn núi này còn có thể phóng tầm mắt tổng quan cả một vùng rộng lớn. Do thế, Kiếp Bạc ko chỉ là một cảnh quan liêu hùng vĩ mà còn là một một vị trí quân sự quan lại trọng. Chẳng phải ngẫu nhiên mà lại Trần Hưng Đạo đã lập phủ đệ cùng quân doanh ở đây từ sau cuộc phòng chiến chống Nguyên - Mông lần thứ nhất.
Qua nhiều năm nghiên cứu, khai quật, tại Kiếp Bạc đã phạt hiện ra nhiều di tích lịch sử quý như xưởng thuyền, đường hành cung, hang tiền, hang thóc, đồ gốm, vũ khí… của thời Trần. Từ nhiều thế kỷ trước, kỷ niệm ngày mất của Trần Hưng Đạo đã trở thành ngày hội lớn của dân tộc. Hội bắt đầu từ 16 đến 20 tháng 8 âm lịch hàng năm. Vào những ngày này, tất cả hàng vạn người đến tham dự, hàng trăm con thuyền đậu trên bến sông. Bên cạnh hội đền là hội chợ và các trò vui dân gian. Người ta với đến đây sản phẩm & hàng hóa đủ loại và những đặc sản địa phương, thỏa mãn khách trẩy hội sở hữu sắm làm cho kỷ niệm.
Lễ hội quân trong Lễ hội ngày thu Côn Sơn - Kiếp Bạc
Côn Sơn - Kiếp Bạc thực sự là nơi có nhiều cảnh quan tiền hấp dẫn, bảo tồn được nhiều di tích có mức giá trị. Sản phẩm năm, với nhì mùa lễ hội lớn (hội Côn Sơn bắt đầu từ rằm tháng Giêng âm lịch, Kiếp Bạc từ 16 tháng 8 âm lịch), Côn Sơn – Kiếp Bạc đã với đang hấp dẫn đông đảo khác nước ngoài và những người hành hương trong và xung quanh nước tụ hội về đây.